وی چهارم تیر سال 1350 در تهران متولد شد و با وجود آنكه تحصیلات آكادمیك در زمینه بازیگری نداشت و بیشتر در رابطه با طراحی دكوراسیون داخلی فعال بود، پیشنهادهایی برای بازیگری داشت كه از جمله آنها می توان به 'بودن یا نبودن' اثر كیانوش عیاری و 'روز واقعه' ساخته شهرام اسدی اشاره كرد.

جالب آنكه برای هر دوی آنها نیز نقش اصلی كار در نظر گرفته شده بود كه اولی را به واسطه تصادف اتومبیل و آسیب دیدگی ناشی از آن و دومی را به دلایل شخصی از دست داد كه این دو نقش دو بازیگر - 'عسل بدیعی' و 'لادن مستوفی' - را به سینمای ایران معرفی كرد.

تهرانی سرانجام در سال 1375 با فیلم 'سلطان' ساخته مسعود كیمیایی وارد سینما شد و بازی در خور توجهی را ارائه كرد.

نخستین چیزی كه در بازی وی جلب توجه كرد، چهره سنگی و مغرور بود كه تقریبا با كمترین نوسان در صحنه های مختلف همراه بود.

ایفای نقش 'مریم كوهسار' دختر سرایدار خانواده ای ثروتمند كه به جوانی به نام 'سلطان' علاقه مند شده، تهرانی را خیلی زود به شهرت رساند و سیل پیشنهادهای سینمایی را به سمت وی سرازیر كرد.

'غریبانه' و 'سیاوش' فیلم های بعدی تهرانی بودند كه اولی ملودرامی كلیشه ای و دومی فیلمی جوان پسند به كارگردانی سامان مقدم بود كه هردوی آنها نیز با فروشی فوق العاده مواجه شدند.

همین امر موقعیت تهرانی را در سینما محكم تر كرد و به مرور وی را در مسیر ستاره شدن قرار داد.

در این بین فیلم سینمایی 'قرمز' ساخته فریدون جیرانی نقش به سزایی در وقوع این امر داشت و وی نیز یكی از بهترین بازی های تاریخ بازیگری خود را در این فیلم ارائه كرد؛ 'هستی مشرقی'، زن تنهایی كه در زندگی با شوهر شكاك و بیمار خود به بن بست رسیده و جز كشتن یا كشته شدن راهی ندارد.

اوج بازی وی را می توان در سكانس پایانی فیلم و برق انتقام جاری در چشمانش مشاهده كرد كه نخستین سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول را نیز برای او به ارمغان آورد.

'دست های آلوده' ساخته سیروس الوند در كنار فیلم هایی همچون 'آبی'، 'پارتی' و 'زمانه' از دیگر فیلم های هدیه تهرانی در سال های پایانی دهه هفتاد بودند كه عمده آنها به ارائه تصویری یكسان از وی می پرداختند، بی آنكه كمتر خلاقیتی در خلق آن به كار ببرند.

تصویر دختر صورت سنگی و مقتدری كه دیگران در برابر وی قدرت چندانی ندارند، كلیشه غالبی از هدیه تهرانی در این سالهاست كه با اقبال عمومی نیز مواجه شده بود.

در این میان فقط بهروز افخمی با 'شوكران' دست به كلیشه زدایی زد و تهرانی را در نقش پرستاری به نام 'سیما ریاحی' به كار گرفت.

نقشی برگرفته از فیلم های 'نوآر' كه مخاطب را با خود همراه كرده و در این مسیر چندباری به وی رودست می زند اما در نهایت به همدلی با خود برمی انگیزاند.

فیلمنامه فوق العاده 'شوكران' در كنار عوامل مطرح آن همچون 'نعمت حقیقی' و 'مهرزاد مینویی' در مقام مدیر فیلمبرداری و تدوینگر به بازی های درخشانی از جنس بازی تهرانی نیاز داشت كه این امر نیز خوشبختانه رخ داده است.

در سال های ابتدایی دهه هشتاد و تا نیمه آن، تهرانی بسیار پركار بود و همچنان ستاره سینمای كم ستاره ایران به حساب می آمد.

'كاغذ بی خط' ساخته ناصر تقوایی یكی از بهترین و متفاوت ترین نقش آفرینی های اوست كه با نقش های همیشگی وی تفاوتی چشمگیر دارد.

تهرانی در نقش زنی خانه دار علاقه مند به نویسندگی، بازی متفاوتی را ارائه كرده و شمایل صورت سنگی را اندكی تلطیف كرده است.

اوج كار این بازیگر را باید در پلان های دونفره با بازیگر بزرگی همچون 'خسرو شكیبایی' جستجو كرد كه به هیچوجه در برابر وی كم نیاورده است.

ایفای نقش های كوتاه در فیلم های 'دوئل'، 'خانه ای روی آب' و 'یك بوس كوچولو' نیز وجه هنری كارنامه كاری او را تقویت كرد و نشان داد كه همچنان در كنار فیلم های صرفا تجاری، علاقه زیادی نیز به نقش هایی این چنینی دارد.

در سال 1384 كه پس از آن، دوران كم كاری خود را كلید زد، در فیلم 'چهارشنبه سوری' ساخته اصغر فرهادی بازی كرد؛ فیلمی جذاب و دیدنی با فیلمنامه ای سنجیده كه به زندگی آشفته زوجی جوان در آستانه جدایی می پرداخت.

تهرانی در نقش 'مژده سمیعی' یك تنه بخش مهمی از بار دراماتیك كار را به دوش كشیده و آمیزه ای از شك و رنج تنهایی را به بهترین شكل ممكن به تصویر می كشد.

ظرایف مستتر در بازی وی به حدی است كه به جرات می توان آن را بهترین و كامل ترین نقش آفرینی تهرانی به حساب آورد كه در سال های پس از آن موفق به تكرار آن نشده است.

اعطای سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول به تهرانی نیز خود موید همین امر است.

از نیمه دوم دهه هشتاد به بعد تهرانی به مرور و به شكلی كاملا خودخواسته كم كار شده و به سمت فعالیت در دیگر شاخه های هنری كشیده شد كه از مهمترین آنها می توان به برگزاری نمایشگاه عكس با موضوع آب اشاره كرد.

كاری عجیب و غیرمتعارف در سینمای جهان كه تهرانی آن را انجام داده و در این سال ها فقط در چند فیلم متعلق به سینمای خاص ایفای نقش كرد.

در این بین فقط 'فرزند صبح' و نقش دایه حضرت امام خمینی(ره) در كودكی می توانست تهرانی را به سطح اول سینمای ایران بازگرداند كه متاسفانه این اتفاق نیز به خاطر كیفیت پایین فیلم یاد شده، رخ نداد.

'هفت دقیقه تا پاییز' ساخته علیرضا امینی از جمله نقش آفرینی های تاثیرگذار هدیه تهرانی در این سال ها است كه به خوبی مخاطب را تحت تاثیر قرار می دهد.

وی در نقش یك فیلمبردار مجالس عروسی كه به یكباره با تصادف و مرگ فرزند جلوی چشمانش روبرو شده، حضوری خیره كننده دارد و سیر تغییرات روحی، روانی شخصیت یاد شده را به شكل مطلوبی به نمایش گذاشته است.

تهرانی در جشنواره سی ام فیلم فجر بار دیگر پركار شد و با دو فیلم 'یك روز معمولی' ساخته حسن فتحی و 'پل چوبی' به كارگردانی مهدی كرم پور حضور یافت.

در اولی در نقش مادری ایرانی مقیم پاریس كه با مشكلات مالی دست و پنجه نرم می كند حضوری كوتاه داشته و در 'پل چوبی' نیز در نقشی فرعی ظاهر شده است.

تهرانی در هر دو نقش رگه هایی از دوران موفق بازیگری خود در گذشته را بروز داده اما كوتاهی نقش اجازه هنرنمایی بیشتر را به این بازیگر نداده است.

فراهنگ ** 9173 ** م.ج ** 1071